تکیه خاله سلطان مسجد و آرامگاه دایه پیامبر , قبرس

تکیه خاله سلطان یک بنای مذهبی و تاریخی مهم در جزیره قبرس است که در شهر لارناکا واقع شده‌ است. این بنا به سبک معماری اسلامی و عثمانی ساخته شده و به عنوان یک مکان مقدس برای مسلمانان جزیره قبرس محسوب می‌شود. تکیه خاله سلطان شامل یک مسجد، مقبره، مناره، قبرستان و اقامتگاه‌هایی برای مردان و زنان است. این بنا از یک محیط آرام و خلوت در ساحل دریاچه نمک لارناکا برخوردار است و بر اساس روایات، برای مسلمانان به عنوان یکی از مهمترین مکان‌های مذهبی قبرس محسوب می‌شود.

جدای از اهمیت تاریخی و مذهبی ای که تکیه خاله سلطان دارد، این مسجد به دلیل قرار گرفتن در ساحل دریاچه نمک لارناکا از چشم انداز زیبایی برخوردار است. همچنین امروزه اگر از این محل بازدید کنید شاهد صدها گربه در نژادهای مختلف خواهید بود که در باغ مسجد زندگی می کنند. بنابراین اگر از گربه ها می ترسید شاید بازدید از تکیه خاله سلطان برای شما چندان مناسب نباشد و اگر دوستدار گربه ها هستید از وجود آنها لذت خواهید برد. توجه داشته باشید که تکیه خاله سلطان در قبرس جنوبی واقع شده است و برای سفر به به ویزا احتیاج خواهید داشت.

اهمیت مذهبی تکیه خاله سلطان

خاله سلطان اصطلاح ترکی اُم حرم است. بر اساس روایات به دست آمده از مسافران خارجی که از قبرس دیدن کرده‌اند، بین سال‌های ۱۷۶۷- ۱۶۸۳ مقبره‌ای به نام «مقبره‌ی پیره زن» وجود داشته که برای مسلمانان و مسیحیان مقدس بوده است. برخی از محتمل‌ترین اسناد از مرگ اُم حرم، همسر «عباده بن الصامت» در حین حمله به جزیره که توسط «معاویه» سازماندهی شده بود، می‌گویند. طبق گزارش‌ها او از روی قاطر خود سقوط کرده و با شکستن گردنش می‌میرد. جسد او در نزدیکی دریاچه نمک دفن شد و مدفن او به عبادتگاه مقدسی تبدیل شد. خاله سلطان (اُم حرم) دایه‌ی حضرت محمد(ص) بوده است.

در مورد این مقبره افسانه هایی از قدیم وجود داشته است. افسانه‌ها می‌گویند که سنگ قبرهای این مقبره قدرت شفادهی داشته و افرادی با بیماری‌های خاص به این مقبره آمده و با لمس این سنگ‌ها شفا یافته‌اند. شخصی به نام شیخ حسن در سال 1760 میلادی با کسب اجازه از مقامات کشور و متقاعد کردن آنها یک زیارتگاه در نزدیکی مقبره ساخت و مقبره و زیارتگاه را با هدایا و نذری‌هایی که مردم می‌آوردند تزئین کرد. 

اهمیت تاریخی تکیه خاله سلطان

در نیمه‌ی دوم هزاره‌ دوم قبل از میلاد، محل تکیه‌ خاله سلطان توسط ساکنان شهر بزرگی که چند صد متر با کرانه باختری دریاچه نمک لارناکا فاصله داشتند به عنوان قبرستان استفاده می‌شد. بخشی از این شهر توسط حفاری‌های انجام شده توسط باستان‌شناسان سوئدی کشف شد. اخیراً، کاوش‌های باستان‌شناسان سوئدی منجر به کشف گور‌های ۳۵۰۰ ساله در این منطقه شده است.

عثمانی‌ها ساختمان مسجد را در طی چند مرحله در اواخر قرن هجده و اوایل قرن نوزده میلادی بنا کردند. پیش از آن عبادتگاهی توسط «شیخ حسن» در سال ۱۷۶۰ پس از میلاد ساخته شده بود. بعدها با ساختن بنای مسجد، از سال ۱۸۱۷- ۱۸۱۶ این مجموعه به شکل کنونی درآمد.

علاوه بر ام حرم یا خاله سلطان ، مقبره افراد مشهور دیگری نیز در این محل وجود دارد که از جمله آنها می توان به حتیزه عادل حسینعلی، ملکه اردن در سال 1925 اشاره کرد. 

تکیه خاله سلطان از چه بخش هایی تشکیل شده است؟

ورود به باغ تکیه از طریق یک دروازه انجام می‌شود که بر روی سردر آن کتیبه عربی و با تاریخ سال ۱۸۱۳ به چشم می‌خورد. تصویر «سلطان محمد دوم» در هر دو طرف کتیبه وجود دارد که می‌گوید، «تکیه خاله سلطان توسط بنده‌ی محبوب خدا، فرماندار بزرگ عثمانی قبرس ساخته شده است». باغی که تکیه در آن قرار دارد توسط یک پاشا که به مقام افسر عالیرتبه ارتش اطلاق می‌شود طراحی شده است بنابراین آن را با نام باغ پاشا می‌شناختند. مجموعه ساختمان‌های مجاور تکیه را با نام «گلشن فیض» می‌شناسند.

در بخش شمالی ورودی تکیه مکانی به عنوان مهمانخانه‌ی آقایان وجود داشته و مهمانخانه‌ی دیگری هم با فاصله‌ی چند متر برای بانوان در نظر گرفته شده بود. در گذشته، افراد عهد می‌کردند که اگر خواسته‌شان اجابت شود، خود را وقف خدمت به تکیه‌ی خاله سلطان کنند. مسجد با سنگ‌های زرد ۱۳ در ۱۳ سانتی‌متری ساخته شده و همین امر باعث ایجاد شکلی مربعی در ساختمان شده است که سقفی گنبدی بر روی آن قرار دارد. درون مسجد می‌توان بخش چوبی مخصوص بانوان و یک چاه آرزو را دید. مناره‌ی مسجد به گوشه‌ی شمال غربی آن چسبیده و در سال ۱۹۵۹ میلادی مرمت شده است.

آرامگاه اُم حرم در بخش پشتی مسجد و رو به قبله قرار گرفته است. در بخش شرقی آرامگاه پنچ آرامگاه دیگر قرار گرفته است. در گذشته، شیوخ قبلی آرامگاه در کنار آرامگاه اُم حرم دفن می‌شده‌اند. بنابراین آرامگاه دو تن از شیخ‌های قبلی آرامگاه در بخش شرقی آرامگاه اُم حرم قرار دارد.

در مقابل مسجد یک فواره‌ی هشت ضلعی قرار دارد که حدود سال‌های ۱۷۹۷- ۱۷۹۶ میلادی توسط فرماندار قبرس «مصطفی آقا» که متخصص آبنما هم بوده، ساخته شده است. این اطلاعات بر روی کتیبه های مرمرین که روی فواره قرار دارد درج شده‌اند. بازدیدکنندگانی که از مسجد خاله سلطان یا اُم حرم دیدن می‌کنند از فضای روحانی و مقدس آن بسیار لذت می‌برند. بازدید از مجموعه‌ی مسجد و آرامگاه‌ها حدوداً یک ساعت زمان خواهد برد.